Railway Rule News : भारतीय रेल्वेच्या नियमांमध्ये बदल झाले की देशभरातल्या प्रवाशांचं लक्ष लगेच त्या बातमीकडे वळतं. कारण रोजच लाखो लोक रेल्वेचा आधार घेत असतात आणि एखादा छोटासा नियम बदलला तरी त्याचा थेट परिणाम त्यांच्या प्रवासावर होतो. आज पुन्हा एक मोठा बदल समोर आला आहे आणि विशेष म्हणजे हा बदल ‘तत्काळ तिकीट’ या संवेदनशील विषयाशी संबंधित आहे. ज्यांना अत्यंत गरज असते तेच लोक तत्काळ तिकिटांकडे धाव घेतात, पण वर्षानुवर्षे दलालांचा गैरवापर, खोटी माहिती, आणि जादा पैसे घेणे अशा गोष्टींमुळे या तिकीट प्रणालीवर लोकांचा विश्वास कमी झाला होता. आता रेल्वेने तोच गैरप्रकार थांबवण्यासाठी मोठं पाऊल उचललं आहे. Railway Rule News
रेल्वेने ऑनलाइन तत्काळ तिकिटांमध्ये बदल आधीच केला होता पण काउंटरवरून तिकीट घेणाऱ्या प्रवाशांसाठीही आता नवा नियम लागू होणार आहे. जो कोणी काउंटरवर तत्काळ तिकीट बुक करायला येईल त्याने फॉर्ममध्ये दिलेल्या मोबाईल नंबरवर आधी एक ओटीपी येणार आहे आणि तो ओटीपी सांगितल्याशिवाय तिकीट कन्फर्म होणार नाही. म्हणजे तिकीट फक्त त्या व्यक्तीलाच मिळेल ज्या व्यक्तीने प्रत्यक्षात फॉर्म भरला आहे. हे ऐकून अनेकांना एक प्रकारचा दिलासा मिळतोय, कारण दलालांचा हस्तक्षेप या प्रक्रियेत मोठ्या प्रमाणात कमी होणार आहे. रेल्वे मंत्रालयानेही स्पष्ट केले आहे की हा नियम गैरवापर थांबवण्यासाठी आणि खऱ्या प्रवाशांना तिकीट मिळावं म्हणूनच लागू करण्यात आला आहे.
या नव्या ओटीपी पद्धतीची चाचणी रेल्वेने 17 नोव्हेंबरपासून सुरू केली आणि चाचणी काळात ती 52 गाड्यांमध्ये वापरलीसुद्धा. तिथं ही पद्धत सुरळीत चालली म्हणून आता देशभरात लागू करण्याची तयारी झाली आहे. 6 डिसेंबरपासून या पद्धतीची अधिकृत अंमलबजावणी 13 गाड्यांमध्ये होणार आहे. यामध्ये दुरांतो, वंदे भारतसारख्या महत्त्वाच्या सेवांचा समावेश आहे. काही गाड्यांसाठी तारीख आणखी पुढे-पाठ थोडी बदलली आहे. जसं की सीएसएमटी–हजरत निजामुद्दीन राजधानी एक्सप्रेसमध्ये हा नियम 5 डिसेंबरपासून लागू होईल आणि पुणे–हैदराबाद शताब्दी एक्स्प्रेसमध्ये तर तो 1 डिसेंबरपासूनच लागू करण्यात आला आहे. मध्य रेल्वेने हे सर्व तपशील आपल्या प्रसिद्धीपत्रकात दिले आहेत.
रेल्वेने मागच्या काही महिन्यांपासून तिकीट बुकिंग अधिक पारदर्शक करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर बदल केले आहेत. जुलै 2025 मध्ये ऑनलाइन तत्काळ तिकिटांसाठी आधार-आधारित पडताळणी सुरू केली. ऑक्टोबरमध्ये सामान्य तिकिटांच्या पहिल्या दिवशी ओटीपी प्रणाली आणली. नंतर एका आणखी पावलात 28 ऑक्टोबरपासून IRCTC वर सकाळी 8 ते 10 दरम्यान तिकीट बुक करताना आधार अनिवार्य केला. म्हणजे ज्या वेळेला सर्वाधिक गर्दी असते त्या गर्दीत ‘बॉट्स’, खोटे अकाउंट आणि दलालांकडून होणारा गैरवापर थांबवण्यात रेल्वे काही प्रमाणात यशस्वी झाली आहे.
आजची ओटीपी पद्धती मात्र खास आहे, कारण ही पद्धत आता काउंटरवर देखील लागू केली जात आहे. म्हणजे गावी-गावच्या स्टेशनांवरून, छोट्या शहरांतून किंवा मोठ्या टर्मिनसमधून तिकीट बुक करणाऱ्या प्रत्येक सामान्य प्रवाशाला थेट त्याच्या मोबाईलवर ओटीपी मिळणार आहे. आणि तिकीट त्याचं… फक्त त्याचंच. एखाद्या गरीब कुटुंबाचा सदस्य आजारी नातेवाईकाला भेटायला निघालाय, किंवा एखाद्या कामगाराला तातडीने घरी पोचायचंय अशा लोकांना तिकीट मिळणं आता थोडं सोपं होईल, एवढी मानवतावादी बाजूकडेही रेल्वेने लक्ष दिलं आहे.
नियम बदलले की सुरुवातीला प्रवाशांना फारसा फरक जाणवत नाही, पण काही दिवसांनी जेव्हा दलालांची चेन कमी होते, काउंटरवरची धावपळ शांत होते, आणि तिकीट मिळवणं सोपं होतं तेव्हा लोकांना कळतं की या पावलांनी प्रत्यक्षात मोठा फरक पडतोय. त्यामुळे रेल्वेची ही नवी व्यवस्था देशभरातील प्रवाशांसाठी एक मोठा आणि सकारात्मक बदल ठरू शकतो. आता पुढील काही दिवसांत या पद्धतीबद्दल लोकांचा प्रतिसाद कसा येतो हे पाहणं उत्सुकतेचं ठरेलच, पण रेल्वेने पारदर्शकता वाढवण्यासाठी उचललेलं हे पाऊल निश्चितच महत्त्वाचं आहे.