Sankashti Chaturthi December 2025 | रविवार, ०७ डिसेंबर २०२५. आजचा दिवस अत्यंत शुभ, मंगल आणि आध्यात्मिक ऊर्जा घेऊन आलेला आहे. कारण आज मार्गशीर्ष महिन्यातील संकष्ट चतुर्थी आहे. वर्षभरातील अनेक चतुर्थ्या, उपास, व्रतं पार पाडली जातात, पण मार्गशीर्षातील ही चतुर्थी विशेष मानली जाते. शतकानुशतके चालत आलेल्या परंपरेनुसार आज गणपती बाप्पाचे विशेष पूजन, नामस्मरण, प्रार्थना आणि व्रत केल्यास विघ्नहर्ता बाप्पा मनोकामना पूर्ण करतो, अशी श्रद्धा आहे.
आजची ही चतुर्थी अधिक महत्त्वाची यासाठीही की ही संकष्ट चतुर्थी वर्षातील शेवटची संकष्ट चतुर्थी आहे. त्यामुळे भक्त मनोभावे पूजन करून संपूर्ण वर्षभरातील संकटांचे निवारण व्हावे, घरात सुख-शांती नांदावी, कामात यश मिळावे अशी प्रार्थना करतात.
मार्गशीर्ष महिना का विशेष? ‘मासानां मार्गशीर्षोऽहम्’ या गीतेतील संदेशाचा अर्थ
भगवद्गीतेच्या दहाव्या अध्यायात भगवान श्रीकृष्ण म्हणतात
“मासानां मार्गशीर्षोऽहम्”
म्हणजेच मासांमध्ये मी मार्गशीर्ष मास आहे.
हा महिना श्रीकृष्णाला प्राणप्रिय. हा महिना केशव मास म्हणूनही ओळखला जातो. भगवान महाविष्णू या महिन्याचे अधिपती. देवतांचा आशीर्वाद वर्षभर टिकून राहावा यासाठी मार्गशीर्षात केलेली पूजा अत्यंत फलदायी मानली जाते.
गणपती बाप्पा हे सर्वांचा, अबालवृद्धांचा देव. आनंद, बुद्धी, प्रेरणा, शक्ती, धैर्य, हट्ट, अडचणींशी दोन हात करण्याची तयारी – हे सारे गुण गणेशात आहेत. म्हणूनच संकष्ट चतुर्थीचं व्रत सर्वश्रेष्ठ आणि सर्वोच्च मानलं गेलं आहे.
२०२५ च्या शेवटच्या संकष्ट चतुर्थीला कोणते उपाय करावेत?
जगण्यातील अडथळे, रोजचे संघर्ष, अनेकदा मनातील भीती, कामातील अपयश, आर्थिक संकटे – हे सगळं प्रत्येक घरात, प्रत्येक माणसाच्या जीवनात दिसतंच. मेहनत केली तरी फळ न मिळणं ही सगळ्यांचीच तक्रार असते. अशा वेळी धार्मिकदृष्ट्या काही उपाय, मनशांतीसाठी केलेल्या कृतींना विशेष महत्त्व दिलं जातं.
आजच्या दिवशी खालील उपाय केल्यास सकारात्मकता वाढते, अडथळे दूर होतात, असा समज आहे
गणपती बाप्पाला दुर्वा, मोदक, लाल फुलं अर्पण करणं
“ॐ गं गणपतये नमः” या मंत्राचा एक माळ जप करणे
चंद्रदर्शनानंतरच उपवास सोडण्याची परंपरा पाळणे
प्रकाशाचा दिवा लावून घरातील नकारात्मकता दूर करणे
शक्य असल्यास एखाद्या गरीब व्यक्तीस अन्नदान किंवा फळदान करणे
हे उपाय धार्मिक विश्वासावर आधारित असले तरी, त्यामागची भावना – आत्मविश्वास वाढवणे, मनाला स्थिरता देणे आणि सकारात्मकता स्वीकारणे – ही प्रत्येकासाठी शक्तिदायी असते.
आजचा दिवस फक्त उपासाचा नाही, तर स्वतःला नव्याने समजून घेण्याचा
धावपळीत, ताणात, जबाबदाऱ्यांची बॅग पाठीवर घेऊन प्रत्येक जण धावत असतो. संकष्ट चतुर्थी म्हणजे फक्त व्रत नाही; हा दिवस मनाला थांबवून स्वतःकडे पाहण्याचा, मनातील अडचणी गणपतीसमोर ठेवण्याचा आणि नव्या उमेदीनं पुढे जाण्याचा आहे.
गणपती बाप्पाच्या कृपेने वर्ष संपताना चांगलं घडावं, घरात आनंद यावा, आरोग्य उत्तम राहावं, व्यवसाय-नोकरीत यश लाभावं… अशी मनोकामना प्रत्येक भक्त करतो.